Rumia ma historię! #2 – „Kamień” przy Chełmińskiej
Chyba najbardziej charakterystycznym miejscem Starej Rumi jest ogromny plac z pomnikiem przy ulicy Chełmińskiej. Pokrótce pisałem już o nim w kontekście budowy centrum. Popularny „Kamień” to być może nie najładniejszy, ale z pewnością najbardziej znany rumski monument.
Jego oficjalna nazwa to „Pomnik Bohaterów Walk z Faszyzmem”. Został poświęcony nie tylko żołnierzom walczącym podczas II wojny światowej, lecz także ofiarom nazistowskiego terroru na Pomorzu Gdańskim. Tablica przytwierdzona do postumentu głosi:
„XL” to liczba 40. Pomnik powstał w 1985 roku (konkretnie 12 września). Autorem projektu i wykonawcą rzeźby jest Czesław Gajda, który w swoim dorobku ma m.in. rekonstrukcję tablic pomnika Jana III Sobieskiego w Gdańsku czy statuetki Złotych Lwów (nagroda Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych).
Obok właściwego pomnika znajdowało się osiem zabudowanych urn w formie łusek artyleryjskich, w których umieszczono ziemię z Rumi, Łężyc, Zbychowa, Kępy Oksywskiej, Piaśnicy, Stutthofu, Westerplatte i Helu. Obecnie połowa z nich została skradziona, na pozostałych widać ślady po wyrwanych napisach. Wielka, wielka szkoda…
Tuż za pomnikiem znajduje się dawny cmentarz ewangelicki. Protestanci byli aktywni na rumskiej ziemi mniej więcej od połowy XIX wieku do lat dwudziestych XX wieku. Nieopodal pomnika odnaleźć można nawet… pozostałości ewangelickiego kościoła, którego fragmenty po II wojnie światowej zaadaptowane zostały na salę gimnastyczną SP nr 1.
Na koniec zagadka. Pomnik z 1985 roku różni się od tego dzisiejszego. Drobnej, ale bardzo ważnej modyfikacji poddano go po 1989 roku. Kto wie co zmieniono?
